Jak diagnozuje się chorobę Wilsona

Diagnostyka

Choroba Wilsona jest trudna do zdiagnozowania. Początkowo przebieg może być zarówno bezobjawowy, skąpoobjawowy lub ciężki i zagrażający życiu, np. ostra niewydolność wątroby. U dzieci dominują wątrobowe objawy choroby, podczas gdy objawy neurologiczne lub psychiatryczne obserwuje się z reguły w wieku dorosłym. Postawienie diagnozy wymaga wykonania szeregu testów laboratoryjnych oceniających czynność wątroby i metabolizm miedzi w organizmie i/lub badań molekularnych. Niekiedy pomocne jest oznaczenie zawartości miedzi w tkance wątrobowej (biopsja wątroby). Niestety przy niespecyficznych objawach choroby, postawienie prawidłowej diagnozy może być czasochłonne.

Choroba Wilsona wymaga różnicowania z innymi chorobami wątroby, takimi jak niealkoholowe stłuszczenie wątroby, autoimmunizacyjne, wirusowe zapalenia wątroby lub polekowe uszkodzeniem wątroby. Objawy neurologiczne i psychiatryczne mogą być również nieswoiste i wymagają różnicowania m.in. z chorobą Parkinsona, stwardnieniem rozsianym lub zaburzeniami psychicznymi.

Z uwagi na rzadkie występowanie choroby, jej niespecyficzne objawy i trudności w interpretacji wyników badań, w razie podejrzenia występowania choroby Wilsona u Ciebie lub członka Twojej rodziny warto zwrócić się do lekarzy mających doświadczenie w rozpoznawaniu i leczeniu tej przypadłości.

W diagnostyce choroby Wilsona wykonuje się:

  • badania laboratoryjne – ocena morfologii krwi (pod kątem anemii i małopłytkowości)
  • testy czynności wątroby (AST, ALT, GGTP, fosfataza alkaliczna)
  • badanie stężenia ceruloplazminy w surowicy krwi; jej wartości w surowicy u osób chorych są zwykle obniżone < 0,2 g/L (przy normie 0,2-0,5 g/L
  • badanie poziomu miedzi w surowicy krwi; poziom całkowity miedzi w surowicy krwi u osób z chorobą Wilsona jest również obniżony (norma 70-140 ug/Dl)
  • dobową zbiórkę moczu z oznaczeniem miedzi (zwiększone wydalanie >100 ug)
  • badanie okulistyczne z użyciem lampy szczelinowej, w celu oceny obecności złogów miedzi w rogówce oka w postaci pierścienia Kaysera-Fleischera,
  • biopsja wątroby – wykonywana bardzo rzadko ze względu na inwazyjność badania, w  celu pobierania niewielka próbka tkanki wątroby do zbadania zawartości miedzi
  • rezonans magnetyczny mózgu – pozwala ocenić czy zmiany związane z nadmiarem miedzi dotyczą układu nerwowego

 

Badanie genetyczne

Testy genetyczne są bardzo pomocną metodą w diagnostyce choroby Wilsona, gdyż wynik potwierdzający występowanie mutacji charakterystycznej dla choroby Wilsona jednoznacznie pozytywnie pozwala potwierdzić rozpoznanie tej choroby u pacjenta. Testy genetyczne potwierdzają występowanie różnych mutacji w eksonach 8, 13, 14 i 15 genu ATP7B. Materiałem do testu może być krew, ślina lub wymaz z policzka. Ze względu na dużą liczbę możliwych mutacji genu, ujemny wynik badania nie wyklucza choroby.

Ponieważ choroba Wilsona jest chorobą dziedziczoną rodzinnie, testy genetyczne wykonuje się również u rodzeństwa i najbliższej rodziny osoby z chorobą Wilsona. Ma to na celu wczesne zdiagnozowanie i leczenie osoby, która jest chora, ale jeszcze nie są widoczne objawy choroby. To może uratować jej życie.

Chorobę Wilsona można odziedziczyć zarówno po ojcu, jak i po matce. Jednak, aby choroba ta rozwinęła się  potrzebne są dwie kopie nieprawidłowego genu: jeden od matki i jeden od ojca. Ten sposób dziedziczenia określany jest mianem dziedziczenia autosomalnego recesywnego. Matka i ojciec zwykle nie chorują, ponieważ mają jedną prawidłową kopię genu. Jeśli uszkodzona jest tylko jedna kopia zmutowanego genu, nosiciel mutacji często może nawet nie zauważyć, że jest chory, przechodząc chorobę bezobjawowo. Jeśli występują dwie nieprawidłowe kopie genu, objawy są wyraźne, zagrażające zdrowi i życiu.

Członkowie rodziny, a zwłaszcza rodzeństwo osoby z rozpoznaną chorobą Wilsona, może być zagrożone chorobą. Jeśli zdiagnozowano u Ciebie chorobę Wilsona i masz rodzeństwo, należy je przebadać pod kątem choroby.

 

Rozpoznanie

Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Badań Wątroby (EASL - European Association for the Study of the Liver) zalecają stosowanie skali Leipzig w celu ustalenia rozpoznania choroby Wilsona. Jest to system oceny punktowej obejmujący połączenie ocen klinicznych, biochemicznych i genetycznych uwzględniający:

Objawy kliniczne

  • występowanie pierścienia Kaysera-Fleischera
  •  występowanie objawów neurologicznych ciężkich i lekkich lub ich braku

Wyniki badań laboratoryjnych

  • zawartość miedzi w moczu
  • zawartość miedzi w biopsji wątroby
  • poziom ceruloplazminy w surowicy krwi
  • niedokrwistość hemolityczną

Analiza badania genetycznego

  • wykrycie mutacji w dwóch lub jednym chromosomie lub brak mutacji

Łączny wynik oceny 4 lub więcej to potwierdzenie rozpoznania choroby Wilsona. Wynik 3 punktów oznacza, że rozpoznanie choroby jest możliwe i koniczne jest dalsze badanie chorego. Jeśli chory w skali Leipzig otrzyma 3 lub mniej punktów to, rozpoznanie choroby jest bardzo mało prawdopodobne.